Hebben is hebben

Doornhaag dankzij de 12e fee
Doornroosje is honderd jaar in slaap gevallen met haar vader (de koning), haar moeder en de gehele hofhouding. En dat allemaal vanwege de 13e fee, die niet uitgenodigd mocht worden en voorspelde dat Doornroosje op haar 15e jaar ge- stoken zou worden door een weefspoel en dood zou neervallen. Gelukkig had de 12e fee nog niet haar wens gedaan en kon haar dood worden voorkomen, maar ze zou wel honderd jaar slapen. Zo kon de doornhaag rond het kasteel groeien en ondoordringbaar worden voor de prins om Doornroosje te bevrijden.

Hebben en zijn
De metafoor van dit sprookje is wonderwel van toepassing op de problemen in de jeugdzorg. De doornhaag is de dominantie van de systeemwereld in de jeugd- zorg, dwz. de overheersing van prestatie-indicatoren, resultaatmeting, protocollen, registratie-eisen, kwaliteitscertificering, etc. (het hebben). Doornroosje zelf, de in- houd van de jeugdzorg (de primaire sector, het zijn) is onderbelicht en krijgt geen structurele aandacht. De prinsen die Doornroosje willen bevrijden zijn de Task Force werkgroepen, steeds hogere budgetten om de wachtlijsten weg te werken, oprichten van Centra voor jeugd en Gezin, etc. en zij komen jammerlijk om in de doornhaag. Dat is de bureaucratie van de jeugdzorg.

Balans tussen primair en secundair proces 
Er waren bijvoorbeeld vele instanties die zich bemoeiden met het gezin van Savanne. En toch vond Savanne de dood. De auteur pleit voor het in evenwicht brengen van de verstoorde balans tussen hebben en zijn in de jeugdzorg. Hij ontwerpt daartoe een theoretisch model dat gebouwd is op vier pijlers (deter- minanten) van de jeugdzorg: het kind/de cliënt en de professional, de uitvoer- der van de zorg. Zij vormen het primaire proces. De twee andere pijlers zijn de organisatie en haar leiderschap en de interventie, de zorgprogrammering. Elke determinant wordt uitvoerig beschreven in de diverse hoofdstukken en getoetst aan recente literatuur en onderzoek. Betoogd wordt dat er een balans moet zijn tussen het primaire proces (het zijn) en het secundaire proces (het hebben). Voor het zichtbaar maken van deze verhouding ontwerpt de auteur een praktisch toe te passen instrument. Daarmee kan de balans hersteld worden. Hoe dat te werk gaat staat in deel 2 het praktisch concept. Dit instrument richt zich op de inhoud van het hulpverleningsproces en wordt een procesgestuurd instrument genoemd. Dit in tegenstelling tot veel onderzoeksinstrumenten die de output, de prestatie meten. Opvallend voor de verstoorde balans in de jeugdzorg is dat toepassing van een dergelijk instrument in de jeugdzorg niet bekend is. Er kan niet verwezen worden naar uitgevoerd onderzoek. Het hebben domineert te veel het zijn in de jeugdzorg en elke stapeling van het hebben, nu weer 200 miljoen euro om de wachtlijsten weg te werken, zal niet veel effect hebben als het systeem van de jeugdzorg niet verandert. 

Lees daarover verder in het voorwoord van Prof.dr. Micha De Winte