Veel leerlingen vinden Engels een leuk vak, maar toch worstelen ze met uitspraak, klanken of het begrijpen van wat ze horen. In veel gevallen ligt dat niet aan een gebrek aan motivatie of inzet, maar aan een fundamentelere vaardigheid: auditieve verwerking.
Dat is het vermogen van de hersenen om klanken snel en nauwkeurig te herkennen, te onderscheiden en te onthouden.
Uit onderzoek blijkt dat verschillen in auditieve verwerking sterk samenhangen met taalbegrip, spelling en leesvaardigheid (Horowitz-Kraus et al., 2019). Leerlingen die moeite hebben met het horen van subtiele klankverschillen, hebben vaak ook moeite met het koppelen van klanken aan letters — de basis van lezen en spreken.
In dit artikel onderzoeken we wat auditieve training precies is, waarom het volgens wetenschappers een sleutelrol speelt bij het leren van Engels, en hoe docenten in het PO en VO dit kunnen inzetten in hun klas.
Luisteren is de basis van taal
Elke taal begint met luisteren. Voordat een kind zijn eerste woord spreekt, heeft het duizenden uren aan spraak gehoord. Dat patroon geldt ook bij het leren van een tweede taal.
Volgens taalkundige Paul Nation (2013) leren leerlingen ongeveer 80% van hun woordenschat via auditieve blootstelling — door te luisteren, niet door expliciete instructie.
Onderwijsonderzoek ondersteunt dit beeld. John Hattie (2023) identificeert in zijn omvangrijke meta-analyse Visible Learning: The Sequel luisteren, feedback en herhaling als factoren met de hoogste impact op leerresultaten. Het trainen van auditieve vaardigheden combineert deze drie principes: leerlingen luisteren, krijgen directe feedback en herhalen wat ze horen — precies wat het brein nodig heeft om taal te automatiseren.
“Listening is not a passive skill; it’s active decoding.”
— Paul Nation, Learning Vocabulary in Another Language (2013)
Het gaat dus niet alleen om wat leerlingen horen, maar om hoe hun hersenen die klanken verwerken. Dat proces blijkt te beïnvloeden hoe goed ze woorden leren, zinnen begrijpen en uiteindelijk lezen en spreken.
Wat er in de hersenen gebeurt bij auditieve training
Neuro-onderzoek van Paula Tallal (Stanford University) en Tzipi Horowitz-Kraus (University of Haifa, Cincinnati Children’s Hospital) laat zien dat auditieve training letterlijk de hersenverbindingen versterkt die taal mogelijk maken.
Kinderen met zwakke auditieve verwerking vertonen vaak tragere informatieoverdracht tussen de linker- en rechterhersenhelft, vooral in de temporo-pariëtale gebieden — de zones die betrokken zijn bij het verwerken van spraakklanken.
Na enkele weken intensieve auditieve training (zoals met Fast ForWord) laten hersenscans meetbare verbeteringen zien in deze neurale paden (Tallal et al., 2001; Horowitz-Kraus et al., 2019).
Deze training stimuleert de hersenen om klanken sneller en nauwkeuriger te onderscheiden, waardoor het fonologisch bewustzijn — het besef dat woorden uit afzonderlijke klanken bestaan — versterkt wordt. En dat is precies de vaardigheid die nodig is om nieuwe woorden te leren en beter te lezen.
Kort gezegd: auditieve training traint niet het oor, maar het brein dat achter het oor zit.
Wat dit betekent voor de klaspraktijk in het basisonderwijs (PO)
In het basisonderwijs vormt auditieve training een krachtig hulpmiddel om de Engelse taalvaardigheid te versterken — vooral bij leerlingen die moeite hebben met uitspraak, concentratie of het vasthouden van auditieve informatie.
Het goede nieuws: je hoeft geen ingewikkelde software te gebruiken om te beginnen. Kleine dagelijkse gewoontes maken al verschil.
Enkele voorbeelden:
- Korte luistermomenten: speel dagelijks 2–5 minuten Engelse klanken, rijmpjes of liedjes af waarin herhaling centraal staat (ship/sheep, pen/pan, bit/beat). Laat leerlingen nadoen en benoemen wat ze horen.
- Auditieve spelletjes: gebruik speelse activiteiten zoals Simon Says, Sound Bingo of Phoneme Sorting om het gehoor actief te trainen.
- Dagelijkse micro-oefeningen: korte luister- en herhaalopdrachten aan het begin van de les verhogen de alertheid en verbeteren auditieve discriminatie.
Digitale programma’s zoals Fast ForWord voegen daar adaptieve feedback aan toe: het systeem past het tempo en de klankvariatie aan op basis van de prestaties van de leerling. Zo traint elke leerling precies op zijn of haar niveau.
Veel leerkrachten zien na enkele weken merkbare verbeteringen. Leerlingen zingen makkelijker mee, herkennen woorden sneller en hebben minder moeite met spelling. Bovendien stijgt hun zelfvertrouwen: ze horen zichzelf beter leren.
Wat dit betekent voor de klaspraktijk in het voortgezet onderwijs (VO)
In het voortgezet onderwijs verschuift de focus van klankherkenning naar luistervaardigheid, uitspraak en vloeiend lezen. Toch blijft auditieve training ook hier de basis.
Docenten Engels kunnen auditieve training integreren in hun lessen zonder dat het extra lestijd kost:
- Luister-focusblokken: laat leerlingen 2 minuten gericht luisteren naar klankpatronen, intonatie of accentverschillen.
- Hardop lezen met feedback: programma’s zoals ClearFluency geven realtime feedback op uitspraak, tempo en intonatie.
- Luisteren vóór lezen: laat leerlingen eerst luisteren naar een tekst, dan lezen, en vervolgens samenvatten — een krachtige combinatie die zowel auditieve als leesverwerking stimuleert.
Uit de praktijk blijkt dat leerlingen die regelmatig hardop lezen met directe auditieve feedback niet alleen beter klinken, maar ook sneller begrijpen wat ze lezen.
Ze ontwikkelen een natuurlijker ritme en intonatie, wat hun zelfvertrouwen tijdens spreektoetsen vergroot.
De rol van digitale hulpmiddelen
De afgelopen jaren is veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van digitale auditieve trainingsprogramma’s.
Fast ForWord en ClearFluency zijn twee van de best onderzochte voorbeelden. Ze zijn ontwikkeld op basis van het werk van Tallal en Merzenich aan de Stanford University en maken gebruik van neuroplasticiteit — het vermogen van de hersenen om zich aan te passen en nieuwe verbindingen te vormen.
De software gebruikt algoritmen die klanken vertragen, versterken of herhalen zodat het brein beter leert onderscheiden wat het hoort. Zodra dat lukt, worden de oefeningen moeilijker.
Het resultaat is dat leerlingen sneller auditieve informatie kunnen verwerken, wat zich vertaalt naar betere lees- en luistervaardigheid.
Een grote studie van Temple University (2021) en Carnegie Learning (2020) laat zien dat leerlingen die tien weken lang auditieve training volgden:
- gemiddeld 1 tot 2 leerjaren leeswinst boekten,
- significant beter scoorden op begrijpend luisteren,
- en hun uitspraak en vloeiend lezen verbeterden.
Daarnaast bleek dat de grootste vooruitgang werd geboekt bij leerlingen die zwak begonnen — een veelbelovend signaal voor differentiatie in de klas.
Waarom auditieve training werkt – drie kernprincipes
- Herhaling met variatie:
Het brein leert niet van eenmalige blootstelling, maar van herhaalde patronen in verschillende contexten. Auditieve training biedt precies die variatie, waardoor klankherkenning sterker wordt. - Actieve betrokkenheid:
Leerlingen luisteren niet passief, maar reageren actief op wat ze horen — door te herhalen, te kiezen of te corrigeren. Dat versterkt de aandacht en het werkgeheugen. - Directe feedback:
Digitale programma’s zoals ClearFluency of Fast ForWord geven onmiddellijke feedback op klank- en uitspraakfouten, wat volgens Hattie (2023) een van de krachtigste leerinterventies is (effectgrootte 0,70).
Kleine stappen, groot effect
Auditieve training vraagt geen complete herziening van het curriculum. De kracht zit juist in de dagelijkse, korte herhaling.
Een paar minuten per dag luisteren, naspreken of meelezen kan al zorgen voor structurele verbeteringen in taalbegrip en uitspraak.
In de praktijk blijkt dat leerlingen na een periode van enkele weken:
- vloeiender spreken,
- beter klanken onderscheiden,
- en meer plezier krijgen in Engels.
Dat laatste is misschien wel het belangrijkste: motivatie volgt vaak vanzelf als leerlingen merken dat ze beter worden.
“Elke minuut dat een leerling bewust luistert, bouwt hij aan de verbindingen die taal mogelijk maken.”
Conclusie – Eerst horen, dan begrijpen
Auditieve training is geen extraatje, maar een essentieel onderdeel van effectief taalonderwijs.
Wie leerlingen leert luisteren met hun hersenen, legt de basis voor alles wat daarna komt: uitspraak, leesbegrip, woordenschat en communicatieve vaardigheid.
Voor docenten in het basisonderwijs betekent dit: begin vroeg en maak luisteren leuk en actief.
Voor docenten in het voortgezet onderwijs: gebruik auditieve feedback als krachtig hulpmiddel voor uitspraak en vloeiend lezen.
De boodschap van het onderzoek is duidelijk: luisteren is leren.
Wie dat principe begrijpt, hoort in elke Engelse klank de mogelijkheid om beter te worden — woord voor woord, zin voor zin.
Literatuur
- Hattie, J. (2023). Visible Learning: The Sequel. Routledge.
- Horowitz-Kraus, T., et al. (2019). “Neural correlates of improved reading following auditory training.” Frontiers in Human Neuroscience.
- Nation, P. (2013). Learning Vocabulary in Another Language. Cambridge University Press.
- Tallal, P., Merzenich, M. et al. (2001). “Language comprehension in language-learning impaired children improved with acoustically modified speech.” Science, 291(5501), 1065–1068.
- Education Endowment Foundation (2022). Metacognition and Self-Regulated Learning Report.
- Carnegie Learning (2020). Fast ForWord Effectiveness Report.
- Temple University (2021). Cognitive Neuroscience of Literacy Lab – Annual Summary.
